Lừa đảo trên không gian mạng là một trong những hình thức tội phạm nguy hiểm và phổ biến nhất hiện nay, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, và quyền lợi của người dùng mạng. Cùng LifeSkills Vietnam nhận biết các loại hình lừa đảo trên không gian mạng và cách phòng tránh tội phạm lừa đảo trên không gian mạng.
Lừa đảo trên không gian mạng là gì?
Lừa đảo trên không gian mạng là hành vi của các đối tượng sử dụng các thủ đoạn gian dối, mạo danh, hoặc lợi dụng các lỗ hổng bảo mật để chiếm đoạt tài sản, thông tin cá nhân, hoặc gây thiệt hại cho người dùng mạng.
Và lừa đảo trên không gian mạng có nhiều hình thức khác nhau, như lừa đảo bán hàng online, lừa đảo cuộc gọi video, lừa đảo tuyển người mẫu nhí, lừa đảo tài chính, ngân hàng, cờ bạc, cá độ, tín dụng đen, v.v…
Nhận biết lừa đảo trên không gian mạng
Các tội phạm lừa đảo trực tuyến có rất nhiều hình thức lừa đảo trá hình khác nhau, chẳng hạn như vụ lừa đảo bằng biên lai chuyển khoản giả trên mạng xã hội.
Đối tượng lừa đảo sẽ tạo ra các trang web làm giả hóa đơn chuyển khoản ngân hàng rất giống hóa đơn thật, rồi gửi cho nạn nhân để yêu cầu hoàn trả tiền hoặc nhận quà tặng. Nhiều người đã bị mất tiền oan vì tin vào những biên lai chuyển khoản giả mạo này.
Để nhận biết lừa đảo trên không gian mạng, bạn cần chú ý đến một số dấu hiệu sau đây:
- Nguồn gốc của thông tin, tin nhắn, email, cuộc gọi, liên kết không rõ ràng, không chính thống, không có địa chỉ, số điện thoại, email liên hệ.
- Nội dung của thông tin, tin nhắn, email, cuộc gọi, liên kết có yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã OTP, hoặc nhờ chuyển tiền.
- Nội dung của thông tin, tin nhắn, email, cuộc gọi, liên kết có sử dụng các kỹ thuật thuyết phục, tạo áp lực, đe dọa, hứa hẹn, khuyến mãi, quà tặng, giải thưởng, du lịch, tuyển dụng, tình cảm, v.v… để thu hút sự chú ý và tham gia của người dùng.
- Nội dung của thông tin, tin nhắn, email, cuộc gọi, liên kết có chứa các lỗi chính tả, ngữ pháp, bố cục, hình ảnh, video bị chỉnh sửa, cắt ghép, thay đổi nội dung, ngày tháng của sự kiện.
Hình phạt cho người phạm tội lừa đảo trên không gian mạng
Lừa đảo trên không gian mạng là một hành vi vi phạm pháp luật, bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự. Hình phạt cho lừa đảo trên không gian mạng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng, hậu quả gây ra, và tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ của hành vi.
Theo Điều 174 Bộ luật Hình sự, người phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản có thể bị phạt một trong các hình phạt sau đây:
- Cảnh cáo, phạt tiền, phạt tù đến 3 năm hoặc 5 năm, nếu gây thiệt hại từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng. Ví dụ, lừa đảo bằng cách giả danh nhân viên của một công ty du lịch và bán các combo du lịch giá rẻ trên Facebook, có thể bị tuyên phạt 3 năm tù giam.
- Nhận hình phạt từ 6 tháng đến 3 năm tù giam, nếu gây thiệt hại từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng. Ví dụ, phạm tội lừa đảo trực tuyến bằng cách giả mạo biên lai chuyển tiền thành công và yêu cầu nạn nhân chuyển thêm tiền để nhận hàng, nhận mức án lên đến 2 năm 6 tháng tù giam.
- Hình phạt từ 2 năm đến 7 năm tù, nếu gây thiệt hại từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng. Ví dụ, vụ việc lừa đảo bằng cách giả danh giáo viên hoặc nhân viên y tế và báo người thân đang cấp cứu của ông Nguyễn Văn H., trú tại HCM, với tổng số tiền chiếm đoạt được là 450 triệu đồng. Ông H. đã bị tuyên phạt 6 năm tù giam.
- Người phạm tội lừa đảo trực phải nhận mức án từ 7 năm đến 15 năm tù, nếu gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên. Trường hợp bà Nguyễn Thị M., trú tại Hà Nội, đã lừa đảo 23 người bằng cách giả mạo trang thông tin điện tử của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) và tuyển thí sinh dự thi áo dài với giải thưởng hấp dẫn. Tổng số tiền mà M. chiếm đoạt được là 1,2 tỷ đồng. M. đã bị TAND TP Hà Nội tuyên phạt 10 năm tù giam.
- Nếu gây thiệt hại rất lớn hoặc có tình tiết đặc biệt nghiêm trọng, sẽ bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm. Trường hợp nghiêm trọng có thể kể đến là ông Nguyễn Văn T. (SN 1986, trú tại TP Hồ Chí Minh) đã lừa đảo 36 người bằng cách dùng các loại mã độc đánh cắp thông tin, mã hóa dữ liệu của người dùng để chiếm đoạt tài sản. Tổng số tiền mà T. chiếm đoạt được là 3,6 tỷ đồng. T. đã bị TAND TP Hồ Chí Minh tuyên phạt 18 năm tù giam.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị tước một số quyền dân sự, buộc bồi thường thiệt hại, thu hồi tài sản, hoặc phạt tiền thêm.
Biện pháp phòng tránh tội phạm lừa đảo trên không gian mạng
Để bảo vệ bản thân và tài sản của mình trước những mối nguy hiểm này, bạn cần chú ý và thực hiện các biện pháp phòng tránh sau đây:
- Bảo vệ thông tin cá nhân bằng cách hạn chế chia sẻ thông tin (Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân, địa chỉ, số điện thoại, hình ảnh nhận diện khuôn mặt, tài khoản ngân hàng…) trên mạng xã hội hoặc các nền tảng trực tuyến.
- Không cung cấp tên đăng nhập, mật khẩu ứng dụng, mã xác thực OTP, email… cho bất kỳ ai kể cả khi người đó tự xưng là nhân viên ngân hàng, cơ quan nhà nước.
- Không truy cập vào các trang mạng không chính thống; không cài đặt các phần mềm, ứng dụng không rõ nguồn gốc.
- Khi có người thân/bạn bè nhờ nhận, chuyển tiền qua mạng xã hội không thực hiện ngay mà phải liên hệ trực tiếp kiểm tra.
- Theo dõi và cập nhật các thông tin, tình huống, dấu hiệu về lừa đảo trực tuyến tại Cổng không gian mạng quốc gia (khonggianmang.vn). Nếu phát hiện bất kỳ ứng dụng, website có dấu hiệu lừa đảo nào, thông báo ngay cho Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia tại địa chỉ [canhbao.khonggianmang.gov.vn] hoặc (https://canhbao.khonggianmang.gov.vn) để ngăn chặn, xử lý.
- Nhanh chóng trình báo cơ quan Công an nơi gần nhất khi phát hiện thủ đoạn mạo danh, lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc bị mạo danh, lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Nếu bạn gặp phải những dấu hiệu trên, bạn nên hạn chế truy cập, trả lời, cung cấp thông tin, chuyển tiền, hoặc tải về các tệp tin, ứng dụng không rõ nguồn gốc. Bạn cũng nên kiểm tra, xác minh thông tin từ các nguồn tin chính thống, chính quyền, cơ quan chức năng, hoặc liên hệ trực tiếp với người thân, bạn bè, đối tác, nhà cung cấp dịch vụ để hỏi rõ.
Nếu bạn nghi ngờ hoặc phát hiện bị lừa đảo trên không gian mạng, bạn nên báo ngay cho cơ quan công an hoặc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia.
Kết luận
Lừa đảo trên không gian mạng là hình thức lừa đảo trá hình phổ biến và có nguy cơ lan rộng với quy mô ngày càng lớn. Phòng và tránh phạm tội lừa đảo trực tuyến là trách nhiệm và nghĩa vụ để bảo vệ bản thân, gia đình, xã hội.
Nếu như có bất kỳ thắc mắc, hay cần sự hỗ trợ nào. Hãy liên hệ cho LifeSkills Vietnam để nhận được những sự hỗ trợ nhanh nhất!
Nguồn tham khảo: buonho.daklak.gov.vn, matbao.net
Đọc thêm: Cách sơ cấp cứu cho người bị bỏng hóa chất
Đọc thêm: Kỹ thuật sơ cấp cứu Heimlich cho người bị ngạt và khó thở