Một trong những loại sinh vật biển nguy hiểm với con người – sứa hộp, chỉ với một vết đốt cũng có thể gây hại cho con người. Hãy cùng Lifeskills Vietnam nhận diện và điều trị vết đốt của sứa hộp nhé!
Sứa hộp có nguy hiểm không?
Sứa hộp là một trong những sinh vật biển nguy hiểm nhất thế giới. Với hàng nghìn tế bào chứa nọc độc phân bố trên nhiều xúc tu dài, sứa hộp dễ dàng gây ra những vết đốt đau đớn và nguy hiểm. Nọc độc của chúng có thể gây tê liệt cơ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim mạch và hệ thần kinh, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Thêm vào đó, việc sứa hộp thường trong suốt và khó phát hiện dưới nước càng làm tăng nguy cơ bị đốt bất ngờ, khiến chúng trở thành mối đe dọa đáng sợ đối với những người yêu thích hoạt động dưới nước.
Nhận biết vết đốt của sứa hộp
Vết đốt của sứa hộp thường gây ra những cơn đau dữ dội ngay lập tức, cùng với đó là các triệu chứng như da đỏ, sưng, nổi ban và cảm giác nóng rát, ngứa. Khác với nhiều loài sứa khác, vết đốt của sứa hộp có thể dẫn đến các triệu chứng toàn thân nghiêm trọng như khó thở, tim đập nhanh, chóng mặt và thậm chí là sốc phản vệ.
Nếu không được cấp cứu kịp thời, nọc độc của sứa hộp, đặc biệt là loài Chironex fleckeri – một trong những loài sứa độc nhất thế giới, có thể gây tử vong cho người lớn trong vòng vài phút. Điều này là do nọc độc của sứa hộp tác động mạnh lên hệ thần kinh và tim mạch.
Trong khi đó, vết đốt của các loài sứa khác thường gây ra các triệu chứng nhẹ hơn và ít nguy hiểm đến tính mạng hơn. Để phân biệt, bạn có thể dựa vào mức độ đau đớn, diện tích vết thương và các triệu chứng toàn thân. Tuy nhiên, do sự đa dạng của các loài sứa, việc tự chẩn đoán là rất khó và nguy hiểm. Nếu nghi ngờ bị sứa đốt, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.
Nguyên nhân gây ra vết đốt
Nguyên nhân chính gây ra vết đốt của sứa hộp là do sự kích hoạt của các tế bào gai trên xúc tu. Khi tiếp xúc với vật thể hoặc sinh vật khác, các tế bào gai này sẽ phóng ra những sợi lông nhỏ chứa đầy nọc độc, đâm xuyên vào da và giải phóng độc tố. Mỗi xúc tu của sứa hộp có thể chứa hàng nghìn tế bào gai, tạo nên một hệ thống “vũ khí sinh học” cực kỳ hiệu quả.
Nọc độc của sứa hộp chủ yếu gồm các protein độc hại, có tác động trực tiếp lên hệ thần kinh, tim mạch và gây ra các phản ứng viêm mạnh. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bị đốt bao gồm: tiếp xúc với sứa trong mùa sinh sản, bơi lội ở những khu vực có nhiều sứa, hoạt động dưới nước vào ban đêm (khi sứa thường nổi lên mặt nước), và mặc đồ bơi quá mỏng hoặc màu sắc sặc sỡ (có thể thu hút sứa). Theo nghiên cứu, loài sứa hộp Chironex fleckeri có thể phóng ra nọc độc với tốc độ lên đến 160 km/h, khiến nạn nhân khó có cơ hội tránh né.
Các biến chứng khi bị sứa hộp đốt
Nọc độc của sứa hộp có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đa dạng đến các hệ cơ quan trong cơ thể. Hệ thần kinh là một trong những mục tiêu chính của nọc độc, gây ra các triệu chứng như đau dữ dội, tê liệt cơ, chóng mặt, thậm chí là hôn mê. Hệ tim mạch cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến nhịp tim không đều, huyết áp thấp, và trong trường hợp nặng có thể gây sốc phản vệ.
Về da, vết đốt thường để lại những vết sưng đỏ, phồng rộp và có thể gây nhiễm trùng thứ cấp. Các trường hợp nguy hiểm cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức bao gồm: khó thở, đau ngực, tê liệt các chi, sốc phản vệ, và những người có tiền sử dị ứng.
Theo thống kê, loài sứa hộp Chironex fleckeri có thể gây tử vong cho người lớn trong vòng vài phút nếu không được cấp cứu kịp thời. Nguy cơ tử vong cao nhất thường xảy ra ở trẻ em và người già, những người có sức đề kháng kém.
Sơ cứu và điều trị vết đốt của sứa hộp
Khi không may bị sứa hộp đốt, việc sơ cứu kịp thời là vô cùng quan trọng để giảm thiểu các biến chứng. Dưới đây là các bước sơ cứu bạn có thể thực hiện:
Rời khỏi vùng nước
Khi cảm thấy những cơn đau nhói và ngứa ran do sứa đốt, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải nhanh chóng rời khỏi vùng nước. Mỗi giây trôi qua, nọc độc của sứa càng xâm nhập sâu vào cơ thể, gây ra những tổn thương nghiêm trọng hơn. Việc tiếp tục ở trong nước sẽ khiến bạn tiếp xúc với nhiều xúc tu hơn, từ đó làm tăng lượng nọc độc xâm nhập.
Để rời khỏi nước một cách an toàn, hãy giữ bình tĩnh, tránh chạm vào các vùng da khác và gọi người xung quanh giúp đỡ nếu cần. Nhớ rằng, càng nhanh rời khỏi vùng nước, bạn càng giảm thiểu được mức độ tổn thương và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sơ cứu.
Không chà xát
Dù vết thương gây ngứa ngáy và khó chịu, tuyệt đối không chà xát. Hành động này sẽ khiến các tế bào gai chưa phóng độc bị vỡ, giải phóng thêm nọc độc vào cơ thể, làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Rửa sạch bằng nước biển
Nước biển sẽ giúp loại bỏ các tế bào gai còn sót lại trên da. Tuyệt đối không dùng nước ngọt vì điều này có thể kích thích các tế bào gai phóng thích nọc độc nhiều hơn.
Sử dụng giấm
Giấm có khả năng trung hòa nọc độc của nhiều loài sứa, đặc biệt hiệu quả với sứa hộp. Đổ giấm lên vết thương trong khoảng 30 giây để giảm đau và trung hòa nọc độc. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng giấm không có tác dụng với tất cả các loại sứa, vì vậy nếu không chắc chắn, hãy tham khảo ý kiến của người có chuyên môn.
Ngâm vết thương vào nước nóng
Ngâm vết thương vào nước nóng (khoảng 45°C) trong 20-40 phút có thể giúp giảm đau và làm bất hoạt nọc độc. Tuy nhiên, cần cẩn thận để tránh bị bỏng.
Nếu tình trạng không cải thiện hoặc xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, đau ngực, tê liệt, hãy nhanh chóng đến bệnh viện.
Bạn có thể tìm đọc thêm bài viết: Biện pháp xử lý hiệu quả khi bị đốt bởi sứa biển
Kết luận
Sứa hộp là một mối đe dọa thực sự đối với những người yêu thích hoạt động dưới nước. Tuy nhiên, với kiến thức đầy đủ và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta hoàn toàn có thể phòng tránh và ứng phó hiệu quả khi gặp phải tình huống này. Hãy luôn đặt sự an toàn lên hàng đầu và tận hưởng những giây phút vui vẻ tại biển.
Nếu như có bất kỳ thắc mắc, hay cần sự hỗ trợ nào. Hãy liên hệ cho LifeSkills Vietnam để nhận được những sự hỗ trợ nhanh nhất nhé!
Tìm hiểu thêm các bài viết sau để có thêm thông tin cho mình nhé!
Nhận diện và phòng tránh nguy hiểm từ các loài sứa độc